کنتاکتور اشنایدر الکتریک

راهنمای انتخاب و خرید کنتاکتور اشنایدر

انتخاب کنتاکتور مناسب برای یک مدار الکتریکی نیازمند توجه به چندین عامل مهم است. در اینجا، به بررسی نکات کلیدی در انتخاب کنتاکتور اشنایدر و نکاتی برای خرید آن پرداخته‌ایم.

1. رنج جریان یا توان مصرفی

یکی از مهم‌ترین پارامترها در انتخاب کنتاکتور، رنج جریان است که نشان‌دهنده میزان آمپری است که کنتاکتور می‌تواند به طور امن تحمل کند. در این راستا، برند اشنایدر دو سری از کنتاکتورها را عرضه می‌کند:

• سری D: برای رنج جریان 9 تا 150 آمپر
• سری F: برای رنج جریان 115 تا 800 آمپر

شما باید مطابق با نیاز سیستم خود، کنتاکتوری را انتخاب کنید که قادر به تحمل جریان مورد نظر شما باشد.

2. ولتاژ تغذیه بوبین

پارامتر دیگر در انتخاب کنتاکتور، ولتاژ تغذیه بوبین است. بوبین کنتاکتور از یک جریان خاص برای فعال شدن استفاده می‌کند و انتخاب این ولتاژ بستگی به نیاز مدار و تجهیزات شما دارد. ولتاژهای متداول تغذیه بوبین کنتاکتورهای اشنایدر به شرح زیر است:

• AC: 24V، 48V، 110V، 220V، 230V، 380V
• DC: می‌توان از ولتاژهای مشابه نیز استفاده کرد.

3. انتخاب کنتاکتور برای کنترل موتور

برای کنترل موتور در مدارهای مختلف مانند راه‌اندازی مستقیم یا راه‌اندازی ستاره-مثلث، می‌توانید از کنتاکتورهای اشنایدر در رنج‌های مختلف آمپری استفاده کنید. این کنتاکتورها در ترکیب با قطع‌کننده‌های مدار اشنایدر (بریکرها) و بی‌متال‌ها، محافظت مناسبی در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه فراهم می‌آورند.

جدول انتخاب کنتاکتور اشنایدر برای مدار راه‌انداز ستاره-مثلث

برای انتخاب کنتاکتور مناسب در مدار راه‌انداز ستاره-مثلث، باید به توان موتور توجه شود. اشنایدر برای این نوع کاربرد، استانداردهایی را تعیین کرده است که به‌طور کلی باید بر اساس کوردینیشن یا هماهنگی بین کنتاکتور، فیوز، و بی‌متال انتخاب شوند.

کوردینیشن نوع 1

• محدوده توان موتور: 0.06 تا 55 کیلووات
• ولتاژ: 400/440 ولت
• در این نوع کوردینیشن، انتخاب کنتاکتور به‌گونه‌ای انجام می‌شود که کنتاکتور در صورت اتصال کوتاه، هیچ خطری برای افراد یا سیستم ایجاد نکند و امکان راه‌اندازی مجدد مدار بدون نیاز به تعمیر یا جایگزینی تجهیزات وجود داشته باشد.

کوردینیشن نوع 2

• محدوده توان موتور: 0.06 تا 315 کیلووات
• ولتاژ: 400/440 ولت
• در این کوردینیشن، انتخاب کنتاکتور به‌گونه‌ای است که در صورت وقوع اتصال کوتاه، کنتاکتور هیچ خطری ایجاد نخواهد کرد، اما پس از اتصال کوتاه، سیستم قابل راه‌اندازی مجدد است بدون اینکه نیازی به تعمیر یا جایگزینی داشته باشد.

کنترل و فرمان مدار با استفاده از کنتاکتور اشنایدر

کنتاکتور اشنایدر در دو سری اصلی D و F طراحی شده است که برای کاربردهای مختلف مناسب هستند. کنتاکتورهای سری D در رنج 9 تا 150 آمپر و کنتاکتورهای سری F در رنج 115 تا 800 آمپر تولید می‌شوند.

• عملکرد کنتاکتور: کنتاکتور یک کلید مغناطیسی است که برای قطع و وصل، کنترل و فرمان مدارهای الکتریکی به کار می‌رود. زمانی که جریان الکتریکی (AC یا DC) به بوبین کنتاکتور وارد می‌شود، تیغه‌های باز (NO) بسته و تیغه‌های بسته (NC) باز می‌شوند. پس از قطع جریان بوبین، با استفاده از فنرهای تعبیه‌شده در کنتاکتور، تیغه‌ها به حالت اولیه خود باز می‌گردند.

ویژگی‌های کنتاکتورهای اشنایدر

• عملکرد قابل اطمینان: کنتاکتورهای اشنایدر به دلیل طراحی دقیق و استفاده از مواد با کیفیت، عمر طولانی و عملکردی بی‌نظیر دارند.
• انعطاف‌پذیری در انتخاب: با توجه به رنج‌های آمپری و ولتاژهای تغذیه مختلف، می‌توانند به راحتی در هر نوع سیستم و مدار کاربرد داشته باشند.
• هماهنگی با دیگر تجهیزات: این کنتاکتورها به‌راحتی می‌توانند با دیگر تجهیزات اشنایدر مثل قطع‌کننده‌های مدار و بی‌متال‌ها ترکیب شوند تا محافظت کامل‌تری را برای مدار ایجاد کنند.

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یک کلید قطع بار خودکار است که برای روشن یا خاموش کردن مدار الکتریکی به کار می‌رود. کنتاکتور معمولاً برای کنترل موتورهای الکتریکی در مدارهایی با بارهای جریان بالا استفاده می‌شود. این دستگاه قادر به قطع و وصل جریان در رنج جریان نامی خود است. به طور ویژه در زمان‌هایی که موتور الکتریکی به دلیل جریان سنگین دچار قوس الکتریکی می‌شود، کنتاکتور می‌تواند این قوس‌ها را کاهش دهد و از آسیب به دستگاه جلوگیری کند.

کنتاکتور را می‌توان نوع خاصی از رله در نظر گرفت. تفاوت اساسی بین کنتاکتور و رله این است که کنتاکتور در کاربردهایی با ظرفیت جریان بالاتر استفاده می‌شود، در حالی که رله‌ها عمدتاً در کاربردهای جریان پایین به کار می‌روند.

انواع کنتاکتورها و کاربردهای آن‌ها

کنتاکتورهای اشنایدر، انواع مختلفی دارند و هر یک برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. این کنتاکتورها در دو مدل AC (جریان متناوب) و DC (جریان مستقیم) ساخته می‌شوند که تفاوت عمده آن‌ها در نحوه ساخت و استفاده از یک حلقه اتصال کوتاه برای جلوگیری از لرزش در کنتاکتورهای AC است.

از کنتاکتورها بیشتر برای کنترل موتورهای الکتریکی در سیستم‌های سه فاز یا تک فاز استفاده می‌شود. به عنوان مثال، کنتاکتورها می‌توانند در راه‌اندازی موتورهای الکتریکی به روش‌های مختلف، مانند راه‌اندازی ستاره-مثلث به کار روند.

کنتاکتورها همچنین در کنترل تأسیسات روشنایی بزرگ مانند ساختمان‌های اداری یا بازرگانی کاربرد دارند. در این سیستم‌ها، کنتاکتورها برای کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر تجهیزات استفاده می‌شوند.

کاربردهای رایج کنتاکتور

1. راه‌اندازی موتورهای الکتریکی:
   • کنتاکتورها می‌توانند به عنوان استارت مغناطیسی عمل کنند و موتورهای الکتریکی را به طور خودکار راه‌اندازی و متوقف کنند.
   • این سیستم شامل یک کنتاکتور به عنوان جزء اصلی است که وظیفه قطع و وصل موتور را بر عهده دارد.
2. کنترل مصرف انرژی:
   • برای کنترل سیستم‌های روشنایی در پروژه‌های بزرگ، از کنتاکتورها برای خاموش و روشن کردن مدارها استفاده می‌شود.
   • در این موارد، کنتاکتورها به کاهش مصرف برق کمک می‌کنند.
3. کاهش اثرات زیانبار جریان راه‌اندازی موتور:
   • هنگام راه‌اندازی موتورهای الکتریکی، جریان راه‌اندازی ممکن است بسیار بالا باشد و باعث آسیب به موتور و ایجاد گرمای زیاد در سیم‌بندی آن شود. با استفاده از کنتاکتورها می‌توان این جریان‌های بالای راه‌اندازی را کاهش داد.

انتخاب کنتاکتور مناسب بر اساس مشخصات فنی

انتخاب یک کنتاکتور مناسب، پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین گام برای راه‌اندازی ایمن و پایدار تجهیزات الکتریکی است. اگر کنتاکتور به‌درستی متناسب با بار، ولتاژ، جریان و شرایط محیطی انتخاب نشود، ممکن است باعث داغ‌شدن، عملکرد نادرست یا حتی آسیب جدی به سیستم شود. در ادامه، فاکتورهای کلیدی در انتخاب کنتاکتور مناسب از برند اشنایدر را مرور می‌کنیم.

1. جریان نامی (Rated Current)

جریان نامی کنتاکتور باید متناسب با جریان کاری تجهیز مصرفی (مثلاً موتور) باشد. به‌طور معمول، بهتر است کنتاکتوری انتخاب شود که حداقل ۱۰٪ بالاتر از جریان مصرف‌کننده باشد. به‌عنوان مثال برای موتوری با جریان کاری 18 آمپر، انتخاب کنتاکتور 25 آمپر منطقی است.

2. ولتاژ بوبین (Coil Voltage)

بوبین کنتاکتور در مدار فرمان قرار دارد و با ولتاژهای مختلفی مانند 24 ولت DC، 110 یا 220 ولت AC در بازار موجود است. ولتاژ بوبین باید کاملاً با ولتاژ مدار فرمان هماهنگ باشد؛ در غیر این‌صورت بوبین عمل نخواهد کرد یا خواهد سوخت.

3. کلاس کاری یا نوع بار (Utilization Category)

مطابق استاندارد IEC، کنتاکتورها با دسته‌بندی‌های AC1، AC3، AC4 و… مشخص می‌شوند. برای بارهای مقاومتی مانند هیتر، دسته AC1، و برای بارهای القایی مانند موتورهای سه‌فاز، دسته AC3 توصیه می‌شود. انتخاب نادرست کلاس کاری باعث کاهش عمر تیغه‌ها و بروز اشکال در عملکرد خواهد شد.

4. شرایط محیطی و نصب

اگر کنتاکتور در مکان‌های گرم، مرطوب یا دارای گردوغبار نصب می‌شود، باید از مدل‌هایی با درجه حفاظت IP بالا یا تابلوهای استاندارد استفاده کرد. همچنین در دمای بالا بهتر است از مدل‌هایی با تحمل حرارتی بیشتر بهره برد.

5. ابعاد و فضای تابلو برق

ابعاد فیزیکی کنتاکتور نیز باید با فضای موجود در تابلو برق سازگار باشد. سری LC1D در ابعاد کوچک و مناسب برای فضاهای محدود طراحی شده‌اند، در حالی که سری LC1F برای آمپراژ بالا و تابلوهای بزرگ صنعتی استفاده می‌شوند.

6. سازگاری با تجهیزات جانبی

در صورتی که قرار است کنتاکتور با رله حرارتی، کلید فرمان، یا PLC ترکیب شود، باید از سازگاری مدل انتخاب‌شده با تجهیزات جانبی اطمینان حاصل شود. سری‌های TeSys اشنایدر برای این منظور طراحی بهینه دارند.

نکته حرفه‌ای: برای انتخاب دقیق‌تر، توصیه می‌شود از ابزارهای انتخاب آنلاین اشنایدر الکتریک (Schneider Contactor Selector Tool) استفاده شود که با وارد کردن مشخصات فنی، بهترین مدل را پیشنهاد می‌دهد.