لوازم جانبی و کمکی کنتاکتور اشنایدر
لوازم جانبی کنتاکتور اشنایدر الکتریک
کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک به‌واسطه قابلیت اتصال به مجموعه‌ای از لوازم جانبی و کمکی، به یکی از انتخاب‌های محبوب در سیستم‌های اتوماسیون صنعتی و کنترل الکتریکی تبدیل شده‌اند. این لوازم جانبی به‌طور ویژه برای بهبود عملکرد، ایمنی، و کارایی کنتاکتورها در محیط‌های صنعتی طراحی شده‌اند. در ادامه، به معرفی و توضیح برخی از مهم‌ترین لوازم جانبی کنتاکتورها پرداخته می‌شود.
1. بوبین کنتاکتور (Coil Contactor)
بوبین کنتاکتور یا همان کویل کنتاکتور یکی از اجزای اصلی کنتاکتورهای اشنایدر است که به‌عنوان یک هستۀ مغناطیسی عمل می‌کند. این بوبین‌ها برای ایجاد میدان مغناطیسی که باعث وصل یا قطع کنتاکت‌ها می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بوبین‌ها در دو نوع AC و DC تولید می‌شوند که انتخاب نوع مناسب بستگی به نیاز مدار و نوع جریان الکتریکی دارد. این لوازم جانبی نقش حیاتی در عملکرد صحیح کنتاکتور ایفا می‌کنند.
2. پلاتین یا تیغه کنتاکتور (Contactor Contacts)
پلاتین‌ها یا تیغه‌های کنتاکتور، قسمت‌هایی هستند که جریان الکتریکی را از طریق کنتاکتور به مدار منتقل می‌کنند. این قطعات معمولاً در داخل کنتاکتور به‌منظور وصل و قطع جریان به‌کار می‌روند. تیغه‌ها از مواد با کیفیت بالا ساخته می‌شوند تا در برابر سایش و حرارت ناشی از جریان‌های الکتریکی مقاوم باشند. پلاتین‌ها در زمان قطع و وصل مدار، عملکرد مؤثری را ارائه می‌دهند.
3. تایمر بادی (پنوماتیکی) (Pneumatic Timer)
تایمر بادی یا پنوماتیکی یکی از لوازم جانبی مهم کنتاکتورهای اشنایدر است که به‌منظور ایجاد تأخیر در وصل یا قطع مدار به‌کار می‌رود. این تایمرها به دو نوع تایمر تأخیر در وصل و تایمر تأخیر در قطع تقسیم می‌شوند. استفاده از تایمر پنوماتیکی به‌ویژه در مدارهای راه‌اندازی موتورهای سه‌فاز، مانند مدار ستاره-مثلث، بسیار پرکاربرد است. این تایمرها از ویژگی‌هایی مانند دقت بالا در زمان‌بندی و انعطاف‌پذیری برخوردارند.
4. کنتاکت کمکی (Auxiliary Contact)
کنتاکت‌های کمکی به‌منظور ایجاد ارتباط الکتریکی در مدارها و همچنین نشان دادن وضعیت کنتاکتور به‌کار می‌روند. این کنتاکت‌ها معمولاً شامل حداقل یک کنتاکت باز یا بسته هستند که به‌طور مستقیم بر روی کنتاکتور نصب می‌شوند. این کنتاکت‌ها می‌توانند اطلاعاتی نظیر وضعیت وصل یا قطع مدار را به سیستم‌های کنترلی یا نظارتی منتقل کنند و بدین ترتیب کنترل بهتری بر عملکرد کنتاکتور فراهم آورند.
5. قفل مکانیکی کنتاکتور (Mechanical Interlock)
قفل مکانیکی کنتاکتور یکی از اجزای مهم ایمنی در کنتاکتورها است که برای جلوگیری از وصل هم‌زمان دو کنتاکتور طراحی شده است. این دستگاه به‌طور مکانیکی کنتاکتورها را در حالت وصل یا قطع نگه می‌دارد و می‌تواند به‌ویژه در مواقعی که نیاز به اطمینان از عملکرد صحیح و ایمن سیستم است، مفید واقع شود. قفل مکانیکی معمولاً در کنتاکتورهایی که در مدارهای حساس استفاده می‌شوند، به‌کار می‌رود.
6. آداپتور برای ترمینال بلاک (Terminal Block Adapter)
آداپتور برای ترمینال بلاک‌ها تجهیزی است که برای اتصال ترمینال‌های مختلف کنتاکتور به استارترهای دستی و سیستم‌های حفاظتی طراحی شده است. این لوازم جانبی برای ساده‌سازی نصب و راه‌اندازی و همچنین حفاظت بیشتر از کنتاکتورها استفاده می‌شود. آداپتورهای ترمینال بلاک به‌طور معمول در محیط‌های صنعتی که نیاز به اتصال راحت و سریع به ترمینال‌ها دارند، کاربرد دارند.
7. ست اتصال تغذیه و قفل کنتاکتور (Feed Connection and Lock Kit)
ست اتصال تغذیه و قفل کنتاکتور مجموعه‌ای از ابزارها است که برای نصب کنتاکتورها به‌ویژه در سیستم‌های معکوس استفاده می‌شود. این کیت‌ها از اتصال تغذیه به کنتاکتور و همچنین قفل مکانیکی برای تضمین عملکرد ایمن مدار تشکیل شده‌اند. ست‌های اتصال تغذیه معمولاً برای کنتاکتورهای معکوس طراحی شده و بدون نیاز به قفل الکتریکی به‌صورت مکانیکی نصب می‌شوند.
8. کیت چپگرد (Reverse Kit)
کیت چپگرد برای استفاده در کنتاکتورهای معکوس است که در مدارهای خاصی مانند راه‌اندازی موتورهای سه‌فاز به‌کار می‌روند. این کیت دارای اینترلاک مکانیکی است که از وصل هم‌زمان دو کنتاکتور جلوگیری می‌کند. این لوازم جانبی برای کنتاکتورهای اشنایدر در سری‌های 40 تا 65 آمپر قابل نصب بوده و معمولاً در محیط‌های صنعتی که به عملکرد معکوس کنتاکتورها نیاز است، به‌کار می‌روند.
لوازم جانبی و کمکی کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک به مجموعه‌ای از تجهیزات اطلاق می‌شود که به‌منظور افزایش قابلیت‌ها و بهینه‌سازی عملکرد کنتاکتورها در سیستم‌های الکتریکی به آن‌ها اضافه می‌شوند. این لوازم به‌طور معمول برای کنترل، محافظت و راحتی نصب و راه‌اندازی کنتاکتورها به کار می‌روند.
انواع لوازم جانبی و کمکی کنتاکتور اشنایدر الکتریک
- رله‌های حرارتی (Thermal Relays) رله‌های حرارتی برای محافظت از مدار در برابر اضافه بار یا جریان بیش از حد طراحی شده‌اند. این رله‌ها با حس کردن دمای بالا ناشی از جریان زیاد، به‌طور خودکار کنتاکتور را قطع می‌کنند تا از آسیب به تجهیزات جلوگیری شود. این رله‌ها معمولاً به کنتاکتور متصل شده و برای محافظت در برابر اضافه بار استفاده می‌شوند.
- کوئل‌های اضافی (Auxiliary Contacts) کوئل‌های اضافی، تماس‌های کمکی هستند که برای استفاده در سیستم‌های کنترل و نظارت بر وضعیت کنتاکتور به‌کار می‌روند. این تماس‌ها می‌توانند به‌طور موازی یا سری با کنتاکتور نصب شوند و اطلاعاتی در مورد وضعیت مدار (وصل یا قطع بودن) فراهم کنند. این لوازم معمولاً در سیستم‌های کنترل برای نشان دادن وضعیت باز یا بسته بودن کنتاکتور به‌کار می‌روند.
- آغازگرهای دستی (Manual Starters) این لوازم جانبی برای راه‌اندازی دستی موتورهای الکتریکی استفاده می‌شوند. آغازگرهای دستی معمولاً برای سیستم‌هایی که نیاز به راه‌اندازی به‌صورت دستی دارند یا برای تنظیمات خاص به کار می‌روند. این دستگاه‌ها به‌طور معمول در کنار کنتاکتورها و به‌عنوان گزینه‌ای برای راه‌اندازی موتورهای الکتریکی نصب می‌شوند.
- تایمرهای کمکی (Auxiliary Timers) تایمرهای کمکی برای کنترل زمان وصل یا قطع کنتاکتور به‌کار می‌روند. این تایمرها می‌توانند زمان تأخیر در وصل یا قطع مدار را تنظیم کرده و به افزایش انعطاف‌پذیری سیستم‌های اتوماسیون کمک کنند. این لوازم جانبی در بسیاری از کاربردهای صنعتی برای ایجاد زمان‌بندی‌های خاص و بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های کنترل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- کیت‌های اتصال (Connection Kits) کیت‌های اتصال مجموعه‌ای از لوازم جانبی هستند که برای آسان‌سازی نصب و اتصال کنتاکتورها به سایر اجزای مدار طراحی شده‌اند. این کیت‌ها معمولاً شامل اتصالات برق، پیچ‌ها و سایر لوازم جانبی مورد نیاز برای نصب کنتاکتورها هستند.
- رله‌های کنترل ولتاژ (Voltage Control Relays) این رله‌ها برای نظارت بر ولتاژ مدار استفاده می‌شوند. رله‌های کنترل ولتاژ به کنتاکتور متصل می‌شوند و در صورت بروز نوسان در ولتاژ (کم یا زیاد شدن آن)، کنتاکتور را قطع یا وصل می‌کنند. این لوازم جانبی می‌توانند از تجهیزات در برابر آسیب‌های ناشی از نوسانات ولتاژ محافظت کنند.
- رله‌های جریان (Current Relays) رله‌های جریان برای نظارت بر جریان در مدار طراحی شده‌اند. این رله‌ها می‌توانند جریان الکتریکی را اندازه‌گیری کرده و در صورت وقوع هرگونه جریان اضافی یا پایین بودن جریان از مقدار تعیین‌شده، کنتاکتور را فعال یا غیر فعال کنند. این لوازم جانبی برای محافظت از مدار در برابر جریان بیش از حد یا نوسانات جریان استفاده می‌شوند.
- کیت‌های شستی (Pushbutton Kits) کیت‌های شستی شامل دکمه‌های شروع، توقف یا تغییر وضعیت هستند که برای کنترل دستی کنتاکتورها به کار می‌روند. این دکمه‌ها می‌توانند به سیستم‌های کنترل متصل شوند و به اپراتورها امکان کنترل دستی و فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی کنتاکتورها را بدهند.
ویژگی‌های لوازم جانبی کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک
- افزایش قابلیت‌های کنتاکتور: لوازم جانبی به افزایش عملکرد و کارایی کنتاکتورها کمک می‌کنند، به‌ویژه در سیستم‌هایی که نیاز به کنترل دقیق‌تر و محافظت بیشتر دارند.
- نصب آسان: این لوازم جانبی به‌طور معمول برای نصب و راه‌اندازی آسان طراحی شده‌اند و به سرعت به کنتاکتورها متصل می‌شوند.
- انعطاف‌پذیری بالا: استفاده از لوازم جانبی مختلف به مهندسان این امکان را می‌دهد که سیستم‌های کنترل پیچیده‌تری ایجاد کنند که به شرایط خاص عملکردی و حفاظتی نیاز دارند.
- حفاظت بیشتر: بسیاری از لوازم جانبی کنتاکتورهای اشنایدر به‌ویژه برای محافظت در برابر اضافه بار، نوسانات ولتاژ و جریان طراحی شده‌اند و از آسیب به تجهیزات جلوگیری می‌کنند.
نتیجه‌گیری
لوازم جانبی و کمکی کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک نقش مهمی در بهینه‌سازی عملکرد و افزایش ایمنی و محافظت در سیستم‌های کنترل و اتوماسیون دارند. این لوازم به افزایش انعطاف‌پذیری، راحتی نصب و راه‌اندازی و بهبود عملکرد کنتاکتورها در صنایع مختلف کمک می‌کنند. از جمله این لوازم می‌توان به رله‌های حرارتی، تایمرها، کوئل‌های اضافی و کیت‌های اتصال اشاره کرد که هرکدام برای کاربردهای خاص طراحی شده‌اند.
